Trauma to doświadczenie, które może wpłynąć na różne aspekty życia, od zdrowia psychicznego, po relacje międzyludzkie i ogólną jakość funkcjonowania. W procesie leczenia traumy stosuje się wiele różnych podejść terapeutycznych, takich jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT), terapia EMDR czy terapia somatyczna. W ostatnich latach coraz większą uwagę we wspomaganiu leczenia traumy przykuwa twórczość i działania kreatywne, takie jak projekty DIY (do it yourself – zrób to sam).
Czym jest trauma?
Trauma to odpowiedź na ekstremalnie stresujące wydarzenie lub serię wydarzeń, które przekraczają możliwości radzenia sobie osoby dotkniętej takim doświadczeniem. Może to być np. przemoc fizyczna, wypadek, wojna czy utrata bliskiej osoby. W odpowiedzi na takie wydarzenia, osoba może doświadczać objawów takich jak flashbacki, nadmierna czujność, lęki, problemy z regulacją emocji czy problemy ze snem.
Twórczość DIY a proces leczenia traumy
DIY obejmuje szeroki zakres działań, od majsterkowania, przez rękodzieło, po tworzenie sztuki czy dekorację wnętrz. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się to odległe od terapii, wiele badań i praktyk terapeutycznych pokazuje, że twórczość i praca manualna mają ogromny potencjał w kontekście leczenia traumy.
Uziemienie i skupienie
Jednym z kluczowych elementów w radzeniu sobie z traumą jest umiejętność uziemienia, czyli przywrócenie świadomości do „tu i teraz”. Projekty DIY wymagają skupienia, zaangażowania ciała i umysłu, co może pomóc osobom zmagającym się z traumą oderwać się od negatywnych myśli i skupić na bieżącej chwili.
Twórczość jako wyraz emocji
Działania kreatywne, takie jak malowanie, szycie, rzeźbienie, dają możliwość wyrażenia emocji, które są trudne do wyrażenia słowami. Wiele osób po traumie ma trudność w werbalizacji swoich uczuć. Sztuka i twórczość mogą być bezpiecznym środkiem do wyrażenia gniewu, smutku czy lęku.
Regulacja emocji i redukcja stresu
Projekty DIY mogą również działać uspokajająco. W momencie, gdy osoba zaangażowana jest w twórczą pracę, następuje spadek poziomu stresu. Proces twórczy stymuluje mózg do produkcji hormonów odpowiedzialnych za poprawę nastroju, takich jak serotonina i endorfiny. Czynności takie jak malowanie czy dzierganie mogą pomóc w zmniejszeniu napięcia i obniżeniu poziomu lęku.
Poczucie kontroli i kompetencji
Wiele osób zmagających się z traumą odczuwa utratę kontroli nad swoim życiem. Projekty DIY mogą przywrócić to poczucie kontroli, dając osobie poczucie kompetencji. Tworzenie czegoś od podstaw, obserwowanie efektów swojej pracy, daje poczucie sprawczości i wzmacnia samoocenę, co ma ogromne znaczenie w procesie zdrowienia.
Tworzenie bezpiecznego miejsca
Często ludzie po traumie potrzebują poczucia bezpieczeństwa i stabilności. DIY związane z aranżacją przestrzeni, takie jak malowanie ścian, robienie dekoracji czy organizacja przestrzeni, mogą pomóc w tworzeniu takiego miejsca. Otaczanie się przedmiotami stworzonymi samodzielnie może dać poczucie bezpieczeństwa i komfortu.
Społeczność i wsparcie
Wiele projektów DIY można realizować w grupach, co umożliwia budowanie relacji i wspólnoty. Osoby, które borykają się z traumą, często czują się izolowane. Udział w warsztatach DIY lub wspólne projekty mogą stworzyć okazję do nawiązania kontaktów, które są niezbędne w procesie zdrowienia.
Twórczość w terapii: Podejście integracyjne
Choć DIY może wspierać proces leczenia traumy, warto pamiętać, że samodzielne projekty powinny być traktowane jako uzupełnienie tradycyjnych form terapii, a nie ich zamiennik. Wiele terapeutów i specjalistów zdrowia psychicznego integruje działania artystyczne i rękodzielnicze w sesje terapeutyczne, widząc ich pozytywny wpływ na pacjentów.
Przykłady projektów DIY pomagających w leczeniu traumy
- Tworzenie dziennika artystycznego: Łączy pisanie z rysowaniem, malowaniem i kolażem, pozwalając na wyrażenie emocji i myśli.
- Szycie i dzierganie: Prace manualne, które wymagają powtarzalnych, rytmicznych ruchów, co może działać kojąco i wyciszająco.
- Przeróbka mebli lub renowacja starych przedmiotów: Pomaga odzyskać poczucie kontroli i sprawczości, szczególnie w procesie twórczym, gdzie efekty są namacalne i widoczne.
Wnioski
DIY w kontekście terapii traumy oferuje unikalne korzyści, które wspomagają leczenie poprzez twórczość, ekspresję emocji oraz budowanie poczucia kontroli. Dzięki działaniom manualnym, osoby dotknięte traumą mogą lepiej regulować swoje emocje, odzyskać poczucie sprawczości i poczuć się bezpiecznie w swojej przestrzeni. Projekty twórcze stają się narzędziem do budowania zdrowia psychicznego. Ich integracja z tradycyjnymi metodami terapeutycznymi może znacząco wspomóc proces zdrowienia.
